สถานการณ์ของตลาดศิลปะในปี 2023 บอกอะไรแก่นักสะสมได้บ้าง ?
หากจะนิยามสถานการณ์ของตลาดศิลปะด้วยคำเพียงคำเดียวแล้ว คำนั้นคงหลีกไม่พ้นคำว่า
“ปรับแก้ให้ถูกต้อง” สักเท่าไหร่ หลังจากเกิดเหตุการณ์ยอดขายถล่มทลายและการซื้อขายที่ทำลายสถิติในปี 2022 แล้ว ผู้คนส่วนมากมักเชื่อว่าปี 2023 จะเป็นปีแห่งการลดจำนวนลง เนื่องจากความไม่แน่นอนของเศรษฐกิจที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง รวมไปถึงความผันผวนของตลาดนับตั้งแต่ภาวะโรคระบาดที่ส่งกระทบต่อทั่วทุกมุมโลก ด้วยเหตุนี้ หลายคนจึงได้ตั้งคำถามว่าในปีนี้ “ความปกติในรูปแบบใหม่” จะถือกำเนิดขึ้นในอุตสาหกรรมศิลปะหรือไม่
จากการคาดการณ์ เมื่อเปรียบเทียบกับผลลัพธ์ในปี 2022 แล้ว จุดที่สูงสุดของตลาดการประมูลนั้นได้สร้างมูลค่าการขายงานศิลปะเกินกว่าครึ่งเล็กน้อย
ในปี 2023 งานศิลปะที่มีมูลค่าสูงที่สุดถูกปิดประมูลไปด้วยราคาที่ต่ำกว่าในปีที่ผ่านมา ยิ่งไปกว่านั้น ยอดรวมของการประมูลทั้งหมด 100 รายการมีมูลค่ารวมอยู่ที่ 2.4 พันล้านเหรียญ แต่เมื่อเทียบกับปีก่อนหน้าแล้ว ปี 2022 ได้สร้างยอดรวมถึง 4.1 พันล้านเหรียญ อ้างอิงจาก ArtTactic บริษัทวิจัยและวิเคราะห์ตลาดศิลปะ การลดลงอย่างมากนี้มองเห็นได้ชัดตั้งแต่ช่วงกลางปี เมื่อยอดขายรวมของบริษัทประมูลผลงานศิลปะชั้นนำอย่าง Christie's, Sotheby's และ Phillips ได้ลดลงถึง 18 เปอร์เซ็นต์ในช่วงครึ่งแรกของปี และลากยาวไปจนถึงช่วงการประมูลฤดูใบไม้ร่วงในนิวยอร์ก
ความแตกต่างที่เกิดขึ้นในแต่ละปีสามารถพิจารณาได้จากการดูผลงานราคาสูงที่สุดเพียงไม่กี่ชิ้น ในปี 2023 มีผลงานศิลปะจำนวนสองชิ้นที่ถูกขายไปในราคามากกว่า 100 ล้านเหรียญสหรัฐ ได้แก่ ผลงาน Femme à la montre (1932) ของจิตรกรปาโบล ปิกัสโซ (Pablo Picasso) และผลงาน Dame mit Fächer (1917) ของจิตรกรกุสทัฟ คลิมท์ (Gustav Klimt) เมื่อเปรียบเทียบกับผลงาน 6 ชิ้นในปี 2022 มีเพียงศิลปิน 2 ท่านเท่านั้นที่ติด 10 อันดับแรกจากยอดขายทั้งสองปี นั่นคือ กุสทัฟ คลิมท์ และศิลปินฌอง-มิเชล บาสเกีย (Jean-Michel Basquiat)
มากไปกว่านั้น ในปี 2023 งานศิลปะ 13 อันดับแรกที่ขายในการประมูลรวมมูลค่าได้ทั้งหมด 800.7 ล้านเหรียญสหรัฐ ซึ่งนับว่ามีมูลค่ารวมน้อยกว่าปีก่อนหน้าที่สร้างยอดรวมของงานศิลปะ 6 อันดับแรกในการประมูลอยู่ที่ 809.6 ล้านเหรียญสหรัฐ กล่าวอีกนัยหนึ่ง นักสะสมสามารถซื้องานศิลปะที่แพงที่สุด 19 ชิ้นจากการประมูลในปี 2023 ด้วยราคาเดียวกับที่ต้องจ่ายสำหรับงานศิลปะ 9 อันดับแรกจากปี 2022 และยังมีเงินเหลืออีกด้วย
การประเมินมูลค่าผลงานของศิลปินบางท่านในแต่ละปีทำให้เกิดการเปรียบเทียบที่น่าสนใจเช่นกัน 500 อันดับแรกของงานศิลปะที่ถูกขายในการประมูลในปี 2023 นั้น มี 11 ชิ้นเป็นของแอนดี วอร์ฮอล (Andy Warhol) และผลรวมของยอดขายงานศิลปะเหล่านี้อยู่ที่ 81.4 ล้านเหรียญสหรัฐ ซึ่งนับว่าน้อยกว่าครึ่งหนึ่งของราคางานศิลปะที่แพงที่สุดของวอร์ฮอล นั่นคือ ผลงานที่มีชื่อว่า Shot Sage Blue Marilyn (1964) ที่ถูกขายในปี 2022 อีกทั้งยังได้ทำลายสถิติด้วยมูลค่า 195 ล้านเหรียญสหรัฐ
สิ่งที่น่าสนใจก็คือ งานศิลปะที่โดดเด่นและมีที่มาที่น่าประทับใจนั้นกลายเป็นงานศิลปะในศตวรรษที่ 20 ที่แพงที่สุดที่เคยขายในการประมูล ซึ่งนับว่าเป็นไฮไลท์ของการประมูลที่โดยรวมอีกด้วย โดยผลลัพธ์ที่ดีของปี 2022 นี้ได้รับแรงขับเคลื่อนโดยจากงานศิลปะที่โดดเด่นและยอดขายจากคอลเล็กชันทางประวัติศาสตร์ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การขายของ พอล อัลเลน (Paul Allen) ที่งานประมูลผลงานศิลปะชั้นนำอย่าง Christie ที่นับว่าเป็นการขายที่ใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์การประมูลเลยทีเดียว
ในปี 2023 ตลาดการประมูลยังคงเต็มไปด้วยงานศิลปะระดับสูงสุดอย่างต่อเนื่อง มูลค่ารวมของชิ้นงาน 25 อันดับสูงสุดที่ขายในการประมูลปี 2023 เกินมูลค่าของรายการที่อยู่ระหว่างอันดับที่ 100 ถึง 500 อย่างไรก็ตาม ผลงานส่วนมากมักมาจากศิลปินที่เสียชีวิตแล้ว มีเพียงแค่สามผลงานจากศิลปินที่ยังมีชีวิตอยู่อย่างแจสเปอร์ จอห์นส์ (Jasper Johns), เกอร์ฮาร์ด ริชเทอร์ (Gerhard Richter) และเอ็ด รัชชา (Ed Ruscha) ซึ่งเพิ่มขึ้นจากปี 2022 ที่มีเพียงแค่ศิลปินแจสเปอร์ จอห์นส์เท่านั้นที่อยู่ใน 20 อันดับแรก สิ่งนี้ได้สะท้อนให้เห็นถึงความแนวโน้มของผู้คนในตลาดศิลปะที่ยังมีความชื่นชอบต่อศิลปินที่มีชื่อเสียงอยู่
ยิ่งไปกว่านั้น เรายังสามารถเห็นได้ถึงตลาดศิลปะที่ต้นทุนรวมของ 500 ผลงานสูงสุดที่สร้างสรรค์โดยศิลปินร่วมสมัย ซึ่งได้แก่ศิลปินที่เกิดในปี 1975 เป็นต้นไป ที่สามารถครอบคลุมโดยราคาของสองล็อตแรกที่ถูกขายได้ในงานประมูลปี 2023 และยังเหลือเงินอีก 10 ล้านดอลลาร์
ศิลปินร่วมสมัยที่ล้ำสมัยประสบกับความต้องการที่เพิ่มขึ้นอย่างมาก
ในโลกศิลปะที่ขับเคลื่อนด้วยการค้า ศิลปินร่วมสมัยได้เห็นการพุ่งสูงขึ้นอย่างน่าทึ่งในความนิยมของพวกเขา แผนภูมิที่แสดงการเติบโตของผู้ติดตามศิลปินในแต่ละปีเผยให้เห็นว่าศิลปินใน 10 อันดับแรกทั้งหมด ยกเว้นหนึ่งคน เป็นศิลปินร่วมสมัยทั้งหมด โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ศิลปินทั้ง 20 คนเป็นจิตรกร
อันดับสูงสุดของรายชื่อนี้คือ Bill Braun ศิลปินเพียงคนเดียวที่เกิดก่อนปี 1975 และเป็นศิลปินที่ได้รับความสนใจมากที่สุดผ่านทางสื่อสังคมออนไลน์ วิดีโอไวรัลเกี่ยวกับผลงานของเขาแพร่กระจายไปทั่วแพลตฟอร์ม TikTok และ Instagram เมื่อต้นปีที่ผ่านมา เนื่องจากผู้เล่าเรื่องในวิดีโอประหลาดใจกับผลงานของ Braun ซึ่งเกี่ยวกับการเลียนแบบศิลปะภาพลวงตา
ศิลปินที่เหลือส่วนใหญ่ในรายชื่อนี้กำลังได้รับความสนใจจากแกลเลอรีที่โดดเด่นและมีรสนิยม ศิลปินจากนิวยอร์ก เช่น Leonard Baby มีการแสดงในลอสแองเจลิส ลอนดอน และนิวยอร์ก ในขณะเดียวกันเอมี่ ลินคอล์นก็เช่นกัน เขาก็ได้ทำการแสดงในนิวยอร์ก, เขาได้เข้าร่วมการแสดงเจ็ดกลุ่มรายการในปีนี้ รวมถึงการแสดงเดี่ยวที่ได้รับการยกย่องที่ Sperone Westwater
สตูดิโอ Lenca เป็นสตูดิโอที่โด่งดังทั้งบนโซเชียลมีเดียและในแกลเลอรี: มีผลงานของศิลปินชาวเอลซัลวาดอร์ในลอนดอนซึ่งมีผู้ติดตามบน Instagram กว่า 20,000 คน และในปีนี้มีการแสดงเดี่ยวที่แกลเลอรีตั้งแต่ Tang Contemporary Art ในกรุงเทพฯ ไปจนถึง Soho Revue ในลอนดอน ตลอดจนความร่วมมือกับแบรนด์แฟชั่น Egg
ศิลปินหญิงร่วมสมัยประสบความสำเร็จในตลาดการประมูล
ศิลปินหญิงร่วมสมัยกำลังเห็นความเท่าเทียมกันมากขึ้นในตลาดการประมูลเมื่อเทียบกับรุ่นก่อนๆ ตามที่ระบุไว้ในรายงานตลาดศิลปินหญิงเมื่อต้นปีนี้ ศิลปินหญิงมีบทบาทน้อยในผลการประมูลอันดับต้น ๆ และมีความคืบหน้าเล็กน้อยระหว่างปี 2565 ถึง 2566: เพียง 3 ใน 50 ยอดขายที่แพงที่สุดในการประมูลในปี 2566 เป็นผลงานของศิลปินหญิง (Louise Bourgeois, Georgia O'Keeffe และ Joan Mitchell) เทียบกับศูนย์ในปีที่แล้ว ผลงานของศิลปินหญิงที่ขายในการประมูลในปีนี้คือ Louise Bourgeois's Spider (1996) ซึ่งรวบรวมเงินได้ 32.8 ล้านเหรียญสหรัฐ ซึ่งเป็นสถิติการประมูลครั้งใหม่ของศิลปิน
แม้ว่าเส้นทางสู่ความเท่าเทียมกันโดยรวมจะยังอีกยาวไกล แต่รายงานของเราพบว่าศิลปินหญิงรุ่นเยาว์มีการนำเสนอที่ดีกว่าในตลาดการประมูลเมื่อเปรียบเทียบกับคู่แข่งที่เป็นผู้ชาย 21 ใน 50 อันดับแรกของผลงานโดยศิลปินร่วมสมัยที่ขายในการประมูลในปีนี้เป็นศิลปินหญิง และเมื่อจำกัดขนาดตัวอย่างให้แคบลงเฉพาะศิลปินที่เกิดในหรือหลังจากปี 1985 ศิลปินหญิงเป็นตัวแทนของคนส่วนใหญ่ โดยคิดเป็น 34 คนจาก 50 อันดับแรก
Untitled ของ Avery Singer (2016) เป็นผลงานที่แพงที่สุดของศิลปินหญิงร่วมสมัยในการประมูลในปีนี้ โดยขายได้ในราคา 4.1 ล้านดอลลาร์ ผลงานของศิลปินหญิงร่วมสมัยอีกหลายคนสร้างสถิติใหม่ในปีนี้ รวมถึง Lynette Yiadom-Boakye, Emma Webster, Ilana Savdie และ Caroline Walker
ตามที่แสดงให้เห็นในฤดูการประมูลเดือนพฤศจิกายนในนิวยอร์ก ความต้องการผลงานของศิลปินหญิงร่วมสมัยยังคงแข็งแกร่งจนถึงสิ้นปี ตัวอย่างเช่น Jadé Fadojutimi ทำลายสถิติการประมูลของเธอสองครั้งในช่วงสองสัปดาห์เมื่อ A Thistle Throb (2021) ขายได้ในราคา 1.68 ล้านดอลลาร์ที่ Sotheby's จากนั้น Quirk My Mannerism (2021) ขายได้ในราคา 1.9 ล้านดอลลาร์ที่ Phillips ในเวลาไม่ถึงหนึ่งสัปดาห์ต่อมา
ศิลปะนามธรรมยังคงเป็นที่ชื่นชอบของตลาด
ในปี 2023 ความกระตือรือร้นที่เพิ่มขึ้นในงานศิลปะนามธรรมเป็นเทรนด์ที่โดดเด่น ในรายงานแนวโน้มอุตสาหกรรมศิลปะปี 2023 ของเราซึ่งเผยแพร่ในฤดูใบไม้ผลินี้ แกลเลอรีที่เราสำรวจระบุว่าศิลปะนามธรรมมีความสำคัญต่อการขายมากที่สุด และใน Art Collector Insights 2023 ซึ่งเผยแพร่ในฤดูใบไม้ร่วงนี้ศิลปะนามธรรมยังเป็นประเภทที่สำคัญที่สุดสำหรับนักสะสม
ข้อมูลยืนยันว่าศิลปินที่วาดภาพศิลปะนามธรรมและงานศิลปะจะเป็นที่นิยมมากที่สุดในหมู่ผู้ซื้อ จากรายชื่อ 100 อันดับแรกที่เป็นที่ต้องการศิลปินในรายชื่อศิลปินทั้งหมด ซึ่งแสดงศิลปินที่มีการสอบถามข้อมูลเพิ่มขึ้นมากที่สุดทุกปี โดย 61 ชื่อเป็นชื่อที่ทำงานเกี่ยวกับศิลปะนามธรรมเป็นหลัก
แนวโน้มนี้ยังปรากฏในตลาดการประมูลระดับบนสุดด้วย โดยที่ตัวเลขยังคงมีราคาสูงสุดในการประมูลปี 67 ผลงานประมูล 100 อันดับแรกในปี 2566 เป็นผลงานที่เป็นศิลปะนามธรรมลดลงเล็กน้อยจาก 70 รายการในปี 2565 ซึ่งอาจเป็นผลมาจากถ้วยรางวัลล็อตที่มีราคาสูงสุดในการประมูล ซึ่งมีแนวโน้มว่าจะมาจากศิลปินที่ได้รับการยกย่อง ซึ่งส่วนใหญ่เป็นที่รู้จักในรูปแบบที่เป็นรูปเป็นร่างและบางคนถือกำเนิดการเคลื่อนไหวเชิงนามธรรมสมัยใหม่ในประวัติศาสตร์ศิลปะ และอาจเป็นเพราะเหตุนั้นเองที่ทำให้ความสมดุลมีมากขึ้น
แม้ว่าเราจะจำกัดรายชื่อให้อยู่ใน 100 อันดับแรกจากศิลปินที่ยังมีชีวิตอยู่ แต่จำนวนงานศิลปะแนวนามธรรมที่ขายในการประมูลก็เพิ่มขึ้นเป็น 47 ชิ้น ไม่ได้หมายความว่าศิลปะนามธรรมไม่สามารถตอบสนองความต้องการได้ ในการประมูลเดือนพฤศจิกายนที่นิวยอร์ก เป็นที่ชัดเจนว่ามีความกระตือรือร้นสำหรับประเภทที่มีความแข็งแกร่ง โดยมีตัวอย่างที่โดดเด่นหลายประการในบรรดาศิลปินชั้นนำจากการประมูลต่าง ๆ Richard Diebenkorn ที่ชื่อว่า Recollections of a Visit to Leningrad (1965) กลายเป็นผลงานศิลปะนามธรรมที่แพงที่สุดแห่งปี โดยขายได้ที่ Christie's ในราคา 46.4 ล้านเหรียญสหรัฐ จับคู่กับ Untitled (Yellow, Orange, Yellow, Light Orange) ของ Mark Rothko (1955) ซึ่งขายในราคาเดียวกัน ทำงานตามนามธรรมผู้ทรงคุณวุฒิ ได้แก่ Agnes Martin, Joan Mitchell, Arshile Gorky, Ad Reinhardt, Joan Snyder และ Hedda Sterne ต่างร่วมกันจัดการประมูลครั้งใหม่บันทึกสำหรับศิลปินด้วย